Η δικτατορία των συνταγματαρχών και το Woodstock

 Πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα της 21η Απριλίου 1967, το rockyourlife.gr ανατρέχει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και παρουσιάζει ντοκουμέντα για την σύγκρουση του καθεστώτος με τη rock νεολαία, με αφορμή την προβολή της ταινίας “Woodstock”.

 Το φεστιβάλ του Woodstock ήταν ένα από τα δυνατότερα σύμβολα της αντικουλτούρας της δεκαετίας του 1960, ένα μουσικό παλιρροϊκό κύμα που έφτασε σε όλο τον κόσμο ως η κορυφαία στιγμή της γενιάς της αμφισβήτησης αλλά και, για πολλούς, η αρχή του τέλους της. Ο μύθος του Woodstock ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο από το βραβευμένο με Όσκαρ ομώνυμο ντοκιμαντέρ του 1970, το οποίο προβλήθηκε και στην Ελλάδα που βρισκόταν τότε ναρκωμένη “επί της χειρουργικής κλίνης”. Η προβολή του στη χώρα μας, ωστόσο, προκάλεσε ρωγμές στον γύψο της δικτατορίας των συνταγματαρχών και ανέδειξε σε όλη τους την έκταση τις σκοταδιστικές αντιλήψεις του καθεστώτος.

 Είναι σαφές ότι οι πραξικοπηματίες απεχθάνονταν και το rock και τους “αντικοινωνικούς χίπηδες”, που δεν είχαν καμία θέση στην “Ελλάς – Ελλήνων – Χριστιανών” . Από την άλλη, καταλάβαιναν ότι η –έως ένα βαθμό- ανοχή στη σύγχρονη μουσική θα πετύχαινε δύο πράγματα: το πρώτο ήταν ότι θα δημιουργούσε την πλαστή εικόνα μιας πιο φιλελεύθερης διακυβέρνησης, και όχι του απόλυτα καταπιεστικού καθεστώτος που ήταν στην πραγματικότητα. Το δεύτερο ήταν ότι θα χρησιμοποιούσε το rock ως την βαλβίδα της χύτρας, για να ελέγξει την πίεση της νεολαίας και να αποφύγει την εκτίναξη του καπακιού. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίστηκαν στην Αθήνα ανώδυνα συγκροτήματα όπως οι Mungo Jerry και με αυτό το σκεπτικό επιτράπηκε η προβολή του “Woodstock”.

 “Όπως προκύπτει από τον σχετικό φάκελο της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών που σήμερα φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, η ταινία χαρακτηρίστηκε “Κατάλληλος” αλλά “αφού επέλθουν επ’ αυτής οι κάτωθι περικοπαί”. Και με μπλε στυλό ένας υπάλληλος του υπουργείου στρίμωξε στο τέλος της σελίδας τους διαλόγους που δεν έπρεπε να ακούσουν οι Αθηναίοι για να μην τους μπουν επαναστατικές ιδέες.”

 Οι Απριλιανοί ήθελαν, ωστόσο, ένα “Woodstock” χωρίς αιχμές, μια ταινία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους, που δεν θα προβαλλόταν στους κινηματογράφους πριν περάσει από τη λαιμητόμο της λογοκρισίας. Τα ψυχεδελικά 60’s, οι hippies και ο κόσμος τους δεν ταίριαζαν καθόλου με το πνεύμα του “Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια” και, φυσικά, οι ίδιοι οι λογοκριτές μέσα στην άγνοια και την αγραμματοσύνη τους δεν ήταν διατεθειμένοι να αφήσουν να περάσει οτιδήποτε τους φαινόταν έστω και λίγο  υπονομευτικό για τα χρηστά ήθη.

 Το “Woodstock” ήταν προγραμματισμένο να προβληθεί στο τέλος του Νοεμβρίου του 1970. Όπως συνέβαινε τότε με τις ταινίες και τα τραγούδια έπρεπε να περάσει από τον σχετικό έλεγχο. Έτσι, στις 17 Νοεμβρίου 1970 βγήκε η ετυμηγορία από τη Γενική Διεύθυνση Τύπου του υπουργείου Προεδρίας. Όπως προκύπτει από τον σχετικό φάκελο της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών που σήμερα φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, η ταινία χαρακτηρίστηκε “Κατάλληλος” αλλά “αφού επέλθουν επ’ αυτής οι κάτωθι περικοπαί”. Με μπλε στυλό ένας υπάλληλος του υπουργείου στρίμωξε στο τέλος της σελίδας τους διαλόγους που δεν έπρεπε να ακούσουν οι Αθηναίοι για να μην τους μπουν επαναστατικές ιδέες.

 Η εταιρία διανομής Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης δεν είχε άλλη επιλογή, και προχώρησε στις περικοπές της ταινίας που ζητήθηκαν από το καθεστώς. Σε επιστολή της, της 28ης Νοεμβρίου προς την Διεύθυνση Ελέγχου Δημοσίων Θεαμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Τύπου ότι “διαθέτομεν αυτήν την στιγμήν τρία αντίτυπα. Εις το εν εξ αυτών, το παραληφθέν προ καιρού και επιδειχθέν εις τας δύο ημετέρας Επιτροπάς με εκτυπωμένους επ΄αυτού τους ελληνικούς διαλόγους, προέβημεν ήδη εις τας υποδειχθείσας περικοπάς. Εις τα έτερα δύο αντίτυπα της ίδιας ταινίας, τα παραληφθέντα την 21ην Νοεμβρίου, δεν προέβημεν εις περικοπάς διότι ΠΑΡΕΛΕΙΨΑΜΕΝ ΤΕΛΕΙΩΣ τους επί των σημείων των περικοπών ελληνικούς διαλόγους και αφήσαμεν τους Αγγλικούς τοιούτους άνευ μεταφράσεως”.

 “Το καθεστώς νόμισε ότι οι περικοπές της ταινίας θα μετρίαζαν τον ενθουσιασμό του κόσμου, αλλά υπολόγισε λάθος. Στην πρώτη προβολή οι θεατές ήταν όρθιοι στα καθίσματα τους, χόρευαν και χειροκροτούσαν τον Jimi Hendrix, τους Who, τον Richie Havens και τους υπόλοιπους μουσικούς ήρωες τους, που έβλεπαν στη μεγάλη οθόνη.”

 Μαζί με τις τρεις κόπιες, η εταιρία έστειλε και ολόκληρο το σενάριο, στο οποίο είχε κυκλώσει με κόκκινο μελάνι όλες τις λέξεις και φράσεις που λογοκρίθηκαν. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα για το τι προκαλούσε αλλεργία στους συνταγματάρχες, ήταν η λέξη “απεργία”. Το “Joe Hill” που ερμήνευσε η Joan Baez κατακρεουργήθηκε επειδή περιλάμβανε τον υπότιτλο “σε σκότωσαν Τζο, σε πυροβόλησαν στην απεργία”, ενώ σε άλλο σημείο κόπηκε η φράση “αυτό το τραγούδι είναι μαχητικό ….το ‘λέγε ο Ντέιβιντ στη φυλακή και μπόρεσε να οργανώσει τους συγκρατούμενους σε απεργία πείνας”. Επίσης, από ψαλίδι πέρασαν οι φράσεις στις οποίες γινόταν αναφορά σε ναρκωτικά και φυλακές καθώς και οι σκηνές που περιείχαν γυμνό.

 Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε την Κυριακή 29 Νοεμβρίου, στον κινηματογράφο “Παλλάς”. Εκεί βρέθηκε και ο σκηνοθέτης της, Michael Wadleigh, ο οποίος σχεδίαζε να μιλήσει για το Woodstock. Η ομιλία του απαγορεύτηκε αλλά ο ίδιος αποθεώθηκε, και όταν έφτασε έξω από το “Παλλάς” μεταφέρθηκε στα χέρια από τους νέους που σχημάτιζαν ουρές. Το καθεστώς νόμισε ότι οι περικοπές της ταινίας θα μετρίαζαν τον ενθουσιασμό του κόσμου, αλλά υπολόγισε λάθος. Στην πρώτη προβολή οι θεατές ήταν όρθιοι στα καθίσματα τους, χόρευαν και χειροκροτούσαν τον Jimi Hendrix, τους Who, τον Richie Havens και τους υπόλοιπους μουσικούς ήρωες τους, που έβλεπαν στη μεγάλη οθόνη. Οι χαρούμενες εικόνες έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα βλοσυρά πρόσωπα των αστυνομικών που είχαν μπει στο “Παλλάς” για να κόψουν κίνηση και να παρέμβουν αν το έκριναν σκόπιμο.

 Αυτό το ειρηνικό πανηγύρι δεν ταίριαζε με τα ιδανικά της χούντας και δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Θορυβημένη από τους εκατοντάδες ανθρώπους που είχαν μαζευτεί έξω από την αίθουσα, η αστυνομία χρησιμοποίησε ως πρόσχημα την παρακώλυση της κυκλοφορίας και απαγόρευσε την έναρξη της δεύτερης προβολής. Το αποτέλεσμα ήταν το αναμενόμενο. Οι διαμαρτυρίες εξελίχθηκαν σε επεισόδια τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τη σύλληψη 11 ατόμων και την καθολική απαγόρευση της ταινίας.

 “Οι παραεκκλησιαστικές οργανώσεις γράφουν: Διαμαρτυρόμενοι προβολήν αισχρότατης ανήθικου αντικοινωνικής αναρχικής ταινίας Γουνδστοκ (sic) παρακαλούμε επέμβητε σταματήση κακόν διαφθοράς νεολαίας.”

 Η αναφορά της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών προς το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως που υποβλήθηκε την επόμενη ημέρα είναι ένα ξεκαρδιστικό κείμενο που αποτυπώνει γλαφυρά τη έλλειψη μόρφωσης, αισθητικής και κοινής λογικής των Απριλιανών. “Η προβληθείσα ταινία φέρει τον τίτλο ‘ΓΟΥΝ-ΣΤΟΚ’ (sic), του τόπου όπου συγκεντρώθησαν κατά το παρελθόν έτος, 500.000 εξάλλων χίπηδων παρουσιάζει δε μουσικά άσματα παιζόμενα υπό ορχηστρών χίπηδων… Αι προβαλλόμεναι εικόνες όσον αφορά, κυρίως, τας σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων δικαιολογούν, τρόπον τινά, τας σημερινάς αντικοινωνικάς και αναρχικάς αντιλήψεις των νέων και ενθαρρύνουν την ανυπακοήν και ανεξαρτησίαν των από παντός Εθνικού και κοινωνικού θεσμού” γράφει ο συντάκτης της, σε δολοφονημένη από το μισό μέτρο καθαρεύουσα, και στη συνέχεια περιγράφει όσα διαδραματίστηκαν μέσα στο “Παλλάς”. “Κατά την διάρκεια της προβολής της ταινίας οι νεαροί θεάται και νεάνιδες, εν εξάλλω καταστάσει καταχειροκρότουν και εζητωκραύγαζον ομού μετά των εν τη οθόνη εμφανιζόμενων χίπηδων. Εις νέος εγυμνώθη κατά το άνω μέρος του σώματος του και νεάνις ανασήκωσε τα ενδύματα της ιστάμενη δε ορθία εθώπευον τα στήθη της”.

 Ποιο ήταν όμως για την αστυνομία της Αθήνας το ηθικό δίδαγμα του “Woodstock”; “Η προβολή της ταινίας ταύτης ασκεί δυσμενέστατην επίδρασιν εις την ηθικοπλαστικήν διαπαιδαγώγησην των νέων, ιδιαιτέρως δε εις τον τομέαν των σχέσεων μεταξύ γονέων και τέκνων, ενισχύοντας τας αντικοινωνικάς και μηδενιστικάς τάσεις της συγχρόνου νεολαίας” καταλήγει η αναφορά.

 Οι παραεκκλησιαστικές οργανώσεις φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν από όλη αυτή την κακόγουστη οχλαγωγία για τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα είχε η προβολή της ταινίας στον εύπλαστο ψυχικό κόσμο της νεολαίας. Το “Woodstock” ήταν βούτυρο στο ψωμί τους. Σε τηλεγράφημα τους προς το υπουργείο Προεδρίας, τα χριστιανικά σωματεία “Ιωάννης ο Βαπτιστής”, “Σωτήρ”, “Πανελλήνια Ορθόδοξος Ένωσις”, “Ορθόδοξος Χριστιανικός Σύλλογος ‘Ο Άγιος Αθανάσιος’” και “Οι Τρεις Ιεράρχαι” γράφουν: “Διαμαρτυρόμενοι προβολήν αισχρότατης ανήθικου αντικοινωνικής αναρχικής ταινίας Γουνδστοκ (sic) παρακαλούμε επέβητε σταματήση κακόν διαφθοράς νεολαίας”.

 Τελικά, μετά από περίπου τρεις εβδομάδες η ταινία προβλήθηκε ξανά, αλλά με ακόμα περισσότερες περικοπές. Προσθήκη της 18ης Δεκεμβρίου 1970 στο αρχικό κείμενο της 17ης Νοεμβρίου αναφέρει ότι “καθωρίσθησαν επί πλέον υπό της υπηρεσίας αι κάτωθι περικοπαί μη αναφερόμεναι εις το έντυπον της αδείας”. Μαζί με τα γυμνά κορίτσια και τους νεαρούς με τα τσιγαριλίκια που γλίτωσαν από το πρώτο ψαλίδι, κόπηκε και το “Freedom” του Richie Havens, για να μην ακούσουν οι χίπηδες τις λέξεις “Ελευθερία – Ελευθερία” και αρχίσουν να σκέφτονται διάφορα…

by rockyourlife